Emeritus paus Benedictus XVI over stilte in gebed en liturgie

19 mei 2017

Voor de Duitse uitgave van het boek "Kraft der Stille. Gegen eine Diktatur des Lärms" van kardinaal Sarah, de prefect van de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten, heeft emeritus paus Benedictus in de Paasweek van 2017 een opmerkelijk voorwoord geschreven. Daarin onderstreept Benedictus XVI het belang van de stilte in de liturgie. Bovendien prijst hij paus Franciscus, die aan deze Congregatie een geestelijke leider heeft gegeven in de persoon van kardinaal Sarah, bij wie de liturgie in goede handen is. Ook uit Benedictus XVI zijn bekommernis om de geloofsbeleving van bisschoppen en priesters.

"Sinds ik begin van de jaren vijftig voor het eerst de brieven van de heilige Ignatius van Antiochië heb gelezen, is mij op bijzondere wijze een woord uit zijn brief aan de Efesiërs bijgebleven. 'Beter is het te zwijgen en te zijn dan te spreken en niet te zijn. Goed is het te onderrichten, wanneer men doet wat men zegt. Zo is enkel leraar degene die sprak en het gebeurde, en wat hij zwijgend heeft gedaan, is de Vader waardig. Wie werkelijk het woord van Jezus bezit, kan ook zijn stilte vernemen, opdat hij volmaakt zij, opdat hij werkzaam is door zijn woord en door zijn zwijgen erkend wordt' (Ign. ad Eph. 15, 1 e.v.).

Wat betekent dat, de stilte van Jezus vernemen en Hen erkennen door zijn zwijgen? We weten uit het evangelie, dat Jezus steeds weer de nachten in eenzaamheid 'op de berg' heeft beleefd in gebed en in gesprek met de Vader. We weten dat zijn spreken, zijn woord, uit het zwijgen voortkomt, en enkel daar kon rijpen. Zo is het helder, dat zijn woord enkel juist verstaan kan worden, wanneer men ook binnentreedt in zijn zwijgen; wanneer men leert om het vanuit zijn zwijgen te verstaan.

Om de woorden van Jezus te verklaren is zeker historische kennis nodig, die ons leert om de tijd en taal van destijds te begrijpen. Maar dit alleen is niet voldoende om de boodschap van de Heer werkelijk in zijn diepte te verstaan. Wie tegenwoordig de steeds dikker wordende commentaren op de evangelies leest, blijft uiteindelijk toch teleurgesteld. Hij verneemt over die tijd veel dat nuttig is en vele hypothesen die uiteindelijk toch niets bijdragen aan het verstaan van de tekst. Uiteindelijk voelt men, dat bij de overvloed aan woorden iets wezenlijks ontbreekt: het binnentreden in het zwijgen van Jezus, waaruit zijn woord geboren is. Als wij niet in staat zijn om binnen te treden in dit zwijgen, zullen ook wij het woord slechts oppervlakkig vernemen en daarom niet echt verstaan.

Al deze gedachten zijn mij bij het lezen van het nieuwe boek van kardinaal Robert Sarah door de geest gegaan. Sarah leert ons het zwijgen, - het mede-zwijgen met Jezus, de ware innerlijke stilte, en precies daarom helpt hij ons om ook het woord van de Heer op nieuwe wijze te verstaan. Vanzelfsprekend spreekt hij nauwelijks over zichzelf, maar nu en dan gunt hij ons toch een inkijk in zijn innerlijk leven. Op de vraag van Nicolas Diat 'Hebt u in uw leven soms gedacht, dat de woorden te lastig, te zwaar, te luid werden?', antwoordt hij: 'Bij het bidden en in mijn innerlijk leven heb ik vaak de nood gevoeld aan een diepere en meer volledige stilte… De dagen in stilte, eenzaamheid en absoluut vasten waren een grote hulp. Ze waren een ongelooflijke genade, een langzame uitzuivering, een persoonlijke ontmoeting met God… De dagen in stilte, eenzaamheid en vasten met het woord van God als enig voedsel, maken het de mens mogelijk om zijn leven te richten op het wezenlijke' (Antwoord, 134, p. 56).

In deze zinnen wordt de bron zichtbaar, waaruit de kardinaal leeft en die aan zijn woord de innerlijke diepgang geeft. Van daaruit kan hij dan ook steeds weer de gevaren zien die het geestelijk leven juist ook van priesters en bisschoppen bedreigen en daardoor ook de Kerk zelf in gevaar brengen, wanneer in plaats van de stilte helemaal niet zelden een geklets optreedt, waarin de grootheid van het woord oplost.

Ik zou slechts een zin willen citeren, die voor elke bisschop een gewetensonderzoek kan zijn: 'Het kan gebeuren, dat een goede en vrome priester, eenmaal verheven tot de bisschoppelijke waardigheid, snel vervalt in middelmatigheid en zorgen over de wereldlijke aangelegenheden. Onder de last van de hem toevertrouwde taken en gedreven door de bekommernis om te behagen, bekommerd om zijn macht, zijn gezag en om de materiële behoeften van zijn ambt, raakt hij geleidelijk aan buiten adem' (Antwoord nr. 15, p. 19).

Kardinaal Sarah is een geestelijke leraar, die spreekt uit de diepte van het zwijgen met de Heer, uit de innerlijke eenheid met Hem, en daarom ieder van ons echt iets te zeggen heeft.

We moeten paus Franciscus dankbaar zijn, dat hij zulke geestelijke leraar heeft geplaatst aan het hoofd van de Congregatie die in de Kerk verantwoordelijk is voor de viering van de liturgie. Maar bij de liturgie geldt zoals bij de verklaring van de Heilige schrift, dat vakkennis nodig is. Maar ook daarbij geldt, dat de vakkennis uiteindelijk om het wezenlijke heen kan praten, als deze kennis niet gegrondvest is op een diepere, innerlijke eenheid met de biddende Kerk, die steeds weer vanuit de Heer zelf leert wat aanbidding is. Bij kardinaal Sarah, een meester in de stilte en het innerlijk gebed, is de liturgie in goede handen.

Vaticaan, Paasweek 2017, Emeritus paus Benedictus XVI."

Robert Kardinal Sarah, Nicolas Diat, Dysmas de Lassus, Kraft der Stille. Gegen eine Diktatur des Lärms. Uit het Engels in het Duits vertaald door Hedwig Hageböck, met een voorwoord van emeritus paus Benedictus XVI, 2017, 312 blz.

Bron: http://www.kath.net/news/59648

De Congregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten heeft een nieuwe benaming en taakomschrijving gekregen. Dit... Lees verder
Paus Franciscus bepaalde in 2021 dat het dienstwerk van catechist wordt ingevoerd in de R.K. Kerk (apostolische schrijven Antiquum ministerium... Lees verder
Op de eerste zondag van de advent van 2021 vanaf de vooravondmissen op zaterdag 27 november wordt in de verschillende... Lees verder
Het Directorium voor de Nederlandse Kerkprovincie met de liturgische kalender voor het kerkelijk jaar (van advent 2021 tot advent 2022)... Lees verder
Na langdurig gebruik bestaat de kans dat boeklipjes van het Altaarmissaal voor de Nederlandse Kerkprovincie het begeven. Dat maakt het... Lees verder
Tweede helft oktober verschijnt het Directorium voor de Nederlandse Kerkprovincie met de liturgische kalender voor het kerkelijk jaar (van advent... Lees verder
Hopelijk komen de liturgische vieringen van de zondag uit de marginaliteit waarnaar zij lijken af te stevenen, om weer een... Lees verder
Met zijn Motu proprio ‘Traditionis custodes’ van 16 juli 2021 heeft paus Franciscus de ruime mogelijkheden herroepen voor de Romeinse... Lees verder
Vanwege de COVID-19-pandemie was het vanaf maart 2020 maandenlang onmogelijk om in de parochies voldoende mogelijkheden te scheppen voor de... Lees verder
De benoeming van de nieuwe prefect, secretaris en ondersecretaris van de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van... Lees verder